برای پنجمین بار در 4سال گذشته نخست‌وزیر ژاپن تغییر کرد و حزب حاکم، نخست‌وزیر جدیدی را انتخاب کرد. پس از استعفای یوکیو هاتویاما که نتوانست به وعده‌های انتخاباتی خود جامه عمل بپوشاند، نائوتو کان، به‌عنوان نخست‌وزیر جدید ژاپن معرفی شد.
نائوتو کان، وزیر دارایی ژاپن با رأی نمایندگان پارلمان این کشور رسماً به‌عنوان نخست‌وزیر جدید ژاپن انتخاب شد. انتخاب کان به‌عنوان رهبر جدید حزب دمکرات ژاپن در حالی صورت گرفته است که یوکیو هاتویاما، نخست‌وزیر پیشین ژاپن، در پی کاهش شدید محبوبیت خود پس از گذشت کمتر از 9 ماه نخست‌وزیری، مجبور به استعفا شد.
هاتویاما پس از عمل نکردن به وعده‌های انتخاباتی خود استعفا داد. وی در جریان مبارزات انتخاباتی خود قول داده بود که پایگاه آمریکایی فوتنما در جزیره اوکیناوا را از این منطقه خارج خواهد کرد اما پس از غرق شدن کشتی کره‌جنوبی توسط یک زیردریایی کره‌شمالی، هاتویاما اعلام کرد که با طرح جابه‌جایی و نه تعطیلی پایگاه آمریکا که ژاپن از سال 2006 آن را پذیرفته است، موافق است و همین موضعگیری منجر به کاهش شدید محبوبیت هاتویاما و در نهایت استعفای او از سمت نخست‌وزیری شد.
در خلال 4سال گذشته، ژاپن 5نخست‌وزیر به‌خود دیده است و نائوتو کان در واقع پنجمین نخست‌وزیر ژاپن ظرف این مدت کوتاه است؛ این خود نشان‌دهنده این واقعیت است که شغل نخست‌وزیری در ژاپن با چالش‌های بسیاری روبه‌رو است و ماندن در این سمت، دشواری‌های زیادی در پی دارد.
اینگونه به‌نظر می‌رسد که شرایط سیاسی در ژاپن به‌گونه‌ای است که نخست‌وزیرها در این کشور نمی‌توانند برای مدت زمانی طولانی در سمت خود باقی بمانند. این بار اما دلیلی که برای استعفای نخست‌وزیر پیشین ژاپن مطرح شده است، ناتوانی او در برآوردن وعده‌های انتخاباتی است.
شاید بتوان گفت که یکی از مهم‌ترین وعده‌های انتخاباتی هاتویاما در زمان مبارزات انتخاباتی، تعطیلی برخی از پایگاه‌های نظامی آمریکا در ژاپن بود. یکی از این پایگاه‌ها که مردم ژاپن نسبت به آن حساسیت بسیار زیادی دارند پایگاه آمریکا در جزیره اوکیناوا است. ناتوانی هاتویاما در بستن این پایگاه، خشم مردم ژاپن را به‌دنبال داشت و یکی از عوامل اساسی استعفای وی بود.
اما چرا هاتویاما نتوانست به این وعده انتخاباتی خود عمل کند؟ نخست اینکه از نقطه نظر سیاستمداران ژاپنی، حضور آمریکا در این منطقه از آسیا مهم و ضروری است، دوم اینکه مشکلی درخصوص پایگاه‌های آمریکا در جزیره اوکیناوا وجود دارد و آن اینکه 75 درصد پایگاه‌های آمریکا، در این جزیره قرار دارد و مساحت این جزیره کمتر از یک درصد مساحت ژاپن است. هاتویاما بر این گمان بود که می‌تواند یک پایگاه دریایی آمریکا را از این جزیره بردارد اما در نهایت به این نتیجه رسید که این مسئله بسیار دشوار است.
با این اوصاف به‌نظر می‌رسد که موضوع تعطیلی پایگاه‌های آمریکا در ژاپن، به یک خواسته عمومی در این کشور تبدیل شده است تا آنجا که عمل نکردن به این خواسته عمومی می‌تواند به قیمت استعفای یک نخست‌وزیر تمام شود.
نخست‌وزیر جدید ژاپن نیز باهمین چالش روبه‌رو است. در واقع نائوتو کان بر سر دوراهی عملگرا بودن یا واقع‌گرا بودن قرار دارد. اما شواهد نشان می‌دهد کان نیز همچون هاتویاما معتقد است که روابط اتحاد ژاپن و آمریکا یک مسئله اساسی برای ژاپن است و همین دیدگاه کار کان را نیز سخت خواهد کرد.
از سوی دیگر آمریکا که می‌توان گفت خود یکی از عوامل استعفای هاتویاماست، با امتناع از توجه و پرداختن به مسئله ترک پایگاه هوایی فوتنما، در استعفای هاتویاما نقش داشت.
مردم ژاپن حس خوشایندی نسبت به‌وجود پایگاه هوایی فوتنمای آمریکا در جزیره اوکیناوا ژاپن ندارند. استیو کلمونز نخستین کسی بود که اوباما را به خاطر آنکه شخصا حاضر به برقراری روابط نزدیک با نخست‌وزیر ژاپن نشده بود، مقصر اصلی استعفای هاتویاما دانست.به گفته وی، اوباما موضع سردی در قبال هاتویاما اتخاذ کرده بود و به سختی با او ارتباط برقرار می‌کرد و حتی گاهی حاضر به دیدار و نشست با او نبود.
هرچند اوباما و مقامات ارشد دولتش رابطه سردی با نخست‌وزیر ژاپن داشتند اما همانگونه که مقامات آمریکایی خاطر نشان کردند، تلاش‌های مشخصی برای حل اختلاف بر سر حضور نیروی‌های آمریکایی در پایگاه هوایی اوکیناوا در جریان بود که دو طرف می‌توانستند به لحاظ داخلی آن را تقویت و حمایت کنند.
دولت هاتویاما باید نتیجه تلاش‌های ۸ماهه و پیشنهاد آمریکا را با انعطاف بیشتری تحلیل می‌کرد. این در حالی است که آمریکا معتقد است، سقوط دولت نخست‌وزیر ژاپن به اقدامات شخص وی و عدم‌تأمین انتظارات رأی دهندگان و مبالغه درباره رسوایی‌های داخلی برمی‌گردد. مقامات آمریکایی امیدوارند نخست‌وزیر آینده ژاپن بداند که خطرناک جلوه‌دادن ائتلاف فراآتلانتیک به‌مثابه هدر دادن تلاش‌ها و اتلاف وقت و موقعیت است. با این حال، در پس پرده، پویش دیگری در حال شکل‌گیری است.
هاتویاما در تلاش بوده و هست تا به‌طور شخصی یخ رابطه موجود در روابط توکیو – واشنگتن را به نوعی بشکند. وی در 9 ماهی که نخست‌وزیر ژاپن بود تلاش می‌کرد روابط نزدیک‌تری با چین برقرار کند؛ دورنمایی که واشنگتن دل نگران آن است. تلاش هاتویاما برای پل زدن به اختلافات با واشنگتن موفقیت‌آمیز نبود. به همین خاطر او، نه توانست به تعهدات خود در مقابل مردم ژاپن عمل کند و نه رابطه خوبی را با واشنگتن ایجاد کند.
هاتویاما خود معتقد است که واشنگتن از استعفای او خشنود بوده و نسبت به جانشین‌اش یعنی کان نظر مساعد دارد. اگرچه کان 100درصد گزینه مطلوب و مورد نظر واشنگتن نیست اما تحلیل‌گران معتقدند که وی رسیدگی به مسائل مربوط به امنیت ملی را به وزیر خارجه ژاپن واگذار خواهد کرد که فرد مورد نظر آمریکاست.
به اعتقاد تحلیل‌گران، صرف‌نظر از حل یا عدم‌حل مسئله پایگاه هوایی اوکیناوا، فضای سیاسی ژاین به تغییر و تحولات خود ادامه خواهد داد که به تبع آن، رویکرد آمریکا هم باید نسبت به ژاپن تغییر کند.
